Συχνές Ερωτήσεις
Πώς λειτουργεί η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία;
Η Γνωσιακή Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία επικεντρώνεται στο εδώ-και-τώρα στοχεύοντας στην άμεση ανακούφιση των συμπτωμάτων που καθιστούν την καθημερινότητα του θεραπευόμενου δυσφορική.
Μέσω συνεργατικού εμπειρισμού ο θεραπευτής και ο θεραπευόμενος εργάζονται από κοινού στην τροποποίηση των δυσλειτουργικών σκέψεων και συμπεριφορών που με τη σειρά τους αποφορτίζουν το συναίσθημα. Καθώς η Γνωσιακή Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία είναι βραχύχρονη ο απώτερος σκοπός των συνεδριών είναι η εκμάθηση του θεραπευόμενου στο να γίνεται ο ίδιος θεραπευτής του εαυτού του μαθαίνοντας να αναγνωρίζει και να διαχειρίζεται τα συμπτώματά του στο μέλλον.
Επιπροσθέτως ο θεραπευόμενος εξασκείται σε δεξιότητες όπως η αποτελεσματικότερη επικοινωνία, η διεκδικητική συμπεριφορά, οι τεχνικές χαλάρωσης, ο έξυπνος προγραμματισμός και άλλα εργαλεία που θα δομήσουν εκ νέου την αλληλεπίδραση του ίδιου με τον κόσμο αλλά και με τον εσωτερικό εαυτό.
Ποιες είναι οι διαφορές του Ψυχολόγου, του Ψυχοθεραπευτή, του Ψυχιάτρου, του Συμβούλου Ψυχικής Υγείας και του Coach;
Ο Ψυχολόγος είναι ένας άρτια εκπαιδευμένος επιστήμονας σε θέματα ψυχικής λειτουργίας μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Έχει γνώσεις νευροβιολογίας, ανατομίας, γνωσιακής λειτουργίας, συμπεριφορικής επιρροής, κληρονομικότητας και άλλων μηχανισμών που αλληλοεπιδρώντας δημιουργούν τις ψυχικές διαταραχές. Γνωρίζει τις διάφορες σχολές ψυχοθεραπείας ωστόσο δεν έχει εξειδίκευση να ασκήσει ψυχοθεραπευτική δραστηριότητα καθώς αυτό είναι μια διαφορετική εκπαίδευση. Μπορεί ωστόσο να αποσαφηνίσει τους πιθανούς λόγους που γεννούν μια δυσλειτουργική συνθήκη, να σχεδιάσει και να πραγματοποιήσει μια έρευνα ή να διδάξει την επιστήμη της Ψυχολογίας σε κάποια εκπαιδευτική δομή.
Ο Ψυχοθεραπευτής είναι ο ειδικός που έχει καταρτιστεί σε ένα σύνολο ψυχοθεραπευτικών εργαλείων τα οποία χρησιμοποιεί σε προσωπικές ή ομαδικές συνεδρίες με θεραπευόμενους. Ο κεντρικός στόχος της θεραπείας ποικίλλει ανάλογα μα την θεραπευτική προσέγγιση του θεραπευτή. Άλλες φορές στοχεύει στην τροποποίηση μιας δυσλειτουργικής σκέψης ή συμπεριφοράς για να απαλύνει το δυσφορικό συναίσθημα και άλλες καταδύεται στο υποσυνείδητο για να φέρει τον θεραπευμένο σε συνάντηση με τον εαυτό του και τις εσωτερικές του λειτουργίες. Ψυχοθεραπευτές εξειδικεύονται συνήθως άτομα που έχουν πρωτίστως σπουδάσει ψυχολογία, ωστόσο στην Ελλάδα γίνονται δεκτοί και υποψήφιοι με διαφορετικά αρχικά πτυχία.
Ο Ψυχίατρος είναι ένας άρτια εκπαιδευμένος ιατρός ο οποίος έχει εντρυφήσει στις νευροανατομικές λειτουργίες πίσω από τις ψυχικές διαταραχές. Εστιάζει πρωτίστων στην μείωση των δυσφορικών συμπτωμάτων, συνήθως μέσω φαρμακευτικής αγωγής, και ύστερα παραπέμπει τον θεραπευόμενο σε έναν ψυχοθεραπευτή με στόχο την ανάπτυξη δεξιοτήτων διαχείρισης των συμπτωμάτων του ώστε να μειωθεί ή να τερματιστεί τελείως η αγωγή στο μέλλον. Ο ψυχίατρος συνεργάζεται στενά με ψυχολόγους και ψυχοθεραπευτές και μόνο μέσω της δικής του ειδικότητας μπορεί να συνταγογραφηθεί μια φαρμακευτική αγωγή.
Ο Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας είναι ο ειδικός που μπορεί να σας κατευθύνει και να σας συμβουλέψει ως προς τις ενναλακτικές που μπορείτε να ακολουθήσετε για την προσωπική σας ανάπτυξη και ευεξία. Είχε περιορισμένη κατάρτιση ψυχοπαθολογίας και για αυτό ο ρόλος του είναι πρωτίστως καθοδηγητικός και εμψυχωτικός. Ο Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας δεν μπορεί να προβεί σε παροχή ψυχοθεραπείας, σε διάγνωση ή συνταγογράφηση.
Το Coaching δεν έχει ψυχοθεραπευτικό χαρακτήρα καθώς δεν εστιάζει στις ψυχικές διεργασίες που υποβόσκουν στη συμπεριφορά του αιτούντος, ωστόσο δεν τις αγνοεί και δεν τις παραβλέπει. Ένας Coach κυρίως υποστηρίζει τον πελάτη του στην αποσαφήνιση ενός ξεκάθαρου στόχου -συνήθως επαγγελματικού- και σχεδιάζουν μαζί τα πολλαπλά στάδια που οδηγούν στην επίτευξή του. Φυσικά πολλά από τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται είναι δανεισμένα από τις διάφορες σχολές ψυχοθεραπείας και επιφέρουν αλλαγές στη διάθεση του αιτούντος καθώς προάγουν την αίσθηση αξιότητας και προσωπικής επάρκειας. Το coaching είναι ευρέως γνωστό και άκρως αποτελεσματικό στον κόσμο τον επιχειρήσεων και των startups, ωστόσο υπάρχει και το life coaching το οποίο επίσης εστιάζει στην ξεκάθαρη στοχοθεσία, με σκοπό την επίτευξη προσωπικών στόχων, προωθώντας αναπτέρωση της ψυχικής λειτουργίας μέσω ενός ξεκάθαρου προγραμματισμού ζωής.
Πότε πρέπει να απευθυνθώ σε έναν ψυχοθεραπευτή;
Η άποψη που επικρατεί είναι πως ένας θεραπευτής είναι η έσχατη λύση κάποιου που δεν μπορεί να τα καταφέρει μόνος του ή η κατάσταση είναι τόσο σοβαρή που πρέπει να τον δει «γιατρός» γίνεται όλο και πιο απαρχαιωμένη, αν και έχουμε δρόμο μπροστά μας ακόμα. Στην πραγματικότητα ο ψυχοθεραπευτής έχει πολλαπλούς ρόλους στη σύγχρονη εποχή και μπορεί να λειτουργήσει τόσο θεραπευτικά σε βαριές διαταραχές όσο και υποστηρικτικά σε καθημερινά ζητήματα όπως η διαχείριση χρόνου, η καλύτερη επικοινωνία, ο προγραμματισμός και άλλα ζητήματα που ανεβάζουν την αποδοτικότητα και τη ευεξία μας.
Έτσι όλοι οι άνθρωποι ανά περιόδους μπορεί να δυσφορούν, να είναι ευάλωτοι ή αποπροσανατολισμένοι, να χρειάζονται βοήθεια και καθοδήγηση. Το φάσμα της ανθρώπινης συμπεριφοράς δεν έχει περιορισμούς και το κάθε βίωμα αξίζει να διερευνηθεί για τη γνώση και τις δεξιότητες που περιέχει.
Η αναζήτηση ψυχοθεραπευτικής στήριξης είναι το πρώτο και σπουδαιότερο βήμα προς την αναζήτηση του εαυτού ή προς την επίλυση καταστάσεων όπως η κατάθλιψη, οι φοβίες, το άγχος, οι κρίσεις πανικού και άλλες συνθήκες που δυσκολεύουν την καθημερινότητα και την άντληση ευχαρίστησης από αυτήν. Μην διστάσετε να κάνετε αυτό το πρώτο βήμα, σήμερα κιόλας.
Υπάρχουν διαφορετικές ψυχοθεραπείες;
Καθώς οι ψυχικές λειτουργίες είναι εξαιρετικά πολύπλευρες και πολυπαραγοντικές έτσι υπάρχουν πολλοί τρόποι που μπορούν να προσεγγιστούν και να ερμηνευτούν οι αιτίες των διαταραχών. Ωστόσο όλες οι προσεγγίσεις έχουν έναν κοινό σκοπό, την αποφόρτιση του θεραπευόμενου και την αύξηση της καθημερινής του λειτουργικότητας. Τα διαφορετικά είδη ψυχοθεραπείας χρησιμοποιούν διαφορετικά εργαλεία για να φτάσουν ωστόσο στο σκοπό αυτό.
Από τις πιο δημοφιλείς προσεγγίσεις είναι η Ψυχαναλυτική σχολή, η Γνωσιακή Συμπεριφορική σχολή, η Ανθρωποκεντρική σχολή, Η Συστημική σχολή, η Ενσυνειδητότητα (mindfulness) κ.α. Δεν υπάρχει κάποια που να είναι καλύτερη ή κάποια άλλη που να είναι χειρότερη, είναι καθαρά θέμα ιδιοσυγκρασίας και αιτήματος του θεραπευμένου. Μην διστάσετε να ρωτήσετε τον θεραπευτή σας σε ποια σχολή ανήκει και να σας δώσει παραπάνω στοιχεία για αυτή.
Πώς να διαλέξω τον κατάλληλο θεραπευτή;
Το ταίριασμα του θεραπευτή με το θεραπευμένο είναι ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία για την έκβαση της θεραπείας, για αυτό είναι καλό να πάρετε το χρόνο σας. Οι πρώτες συνεδρίες είναι ακριβώς για να γνωρίσετε τον θεραπευτή σας και να διερευνήσετε αν μπορείτε να πορευτείτε μαζί.
Θα ήταν ωφέλιμο να κάνετε ερωτήσεις για το τι περιμένει ο θεραπευτής από την συνεργασία μαζί σας, εάν πιστεύει ότι μπορεί να σας βοηθήσει και εάν η προσέγγισή του ενδείκνυται για τα θέματα που έχετε φέρει για διερεύνηση. Αν κάτι σας κάνει να νιώθετε άβολα ή είναι ασαφές θα ήταν καλό να το ρωτήσετε ευθέως. Καθώς εκεί κρύβεται η δύναμη της συμμαχίας σας, αφού η θεραπευτική σχέση εγείρει και αρνητικά συναισθήματα που κρύβονται σε κάθε διαδικασία αλλαγής.
Τολμήστε να επισκεφτείτε θεραπευτές διαφορετικών προσεγγίσεων για να δημιουργήσετε μια καλύτερη εικόνα του τι σας ταιριάζει ως σύνολο εργαλείων που θα κάνουν την καθημερινότητά σας καλύτερη.
Έχω πάει στο παρελθόν και δεν με βοήθησε καθόλου. Γιατί να ξαναδοκιμάσω;
Είναι η πιο συνήθης ερώτηση που μου κάνουν στο γραφείο αλλά και ένα από τα πιο συνήθη σχόλια σε συζητήσεις εκτός. Μου αρέσει να απαντώ πως αφού μπαίνουμε στον κόπο να κάνουμε ακόμα την ερώτηση σημαίνει πως η προσπάθεια ακόμα γίνεται! Υπάρχουν πολλοί λόγοι που η ψυχοθεραπεία μπορεί να μην σας βοήθησε. Στατιστικά οι τρείς πιο συνήθεις λόγοι είναι το ατυχές ταίριασμα θεραπευτή με θεραπευόμενο, η μη δέσμευση του δεύτερου με συνέπεια στη διαδικασία και η προσδοκία πως ο θεραπευτείς θα δώσει τη λύση.
Θα πρότεινα όταν το ξαναδοκιμάσετε να αρχίσετε τη διερεύνηση από αυτά τα τρία σημεία ακριβώς. Να αναφέρετε ανοιχτά στον νέο σας θεραπευτή εάν νιώθατε δυσφορία στην προηγούμενη θεραπεία ή αν νιώθετε δυσφορία σε αυτή. Να διερευνήστε μαζί τους λόγους. Δεύτερον, να ανατρέξτε στο πόσο δύσκολο ή εύκολο σας ήταν να ακoλουθείτε το πρόγραμμα των θεραπειών ή τις συμφωνημένες αναθέσεις για το σπίτι. Διερευνήστε μαζί τι σας δυσκόλευε πιο πολύ και γιατί. Τέλος αναφέρετε ανοιχτά τις προσδοκίες σας από τη θεραπεία και μέσα από αυτές δημιουργήστε μικρούς ρεαλιστικούς στόχους που ο ίδιος θα κατακτήσετε με την καθοδήγηση του θεραπευτή.
Αυτά τα τρία στοιχεία θα σας δείξουν άμεσα πόσο ταιριάζετε με το νέο θεραπευτή σας. Φυσικά αν οι λόγοι είναι άλλοι μη διστάσετε να τους αναφέρετε και με παρόμοιο τρόπο να δείτε τι κρύβεται εκεί. Όπως και να έχει τολμήστε να πείτε στον επόμενο αυτά που δεν είπατε στον προηγούμενο, έτσι έρχεται η αλλαγή.